Open Monumentendag Borsele

Openingsavond

Op vrijdagavond 9 september is er een openingsavond in het Van Hattumhuis in Ellewoutsdijk. U bent van harte uitgenodigd om hierbij aanwezig te zijn!

Tijdens de avond zijn er verschillende sprekers die u meenemen in de wereld van monumenten. Zo komt De Monumentenwacht van Erfgoed Zeeland uitleg geven over het duurzaam monumentenpaspoort en vertelt molenaar Pieter Hazelager alles over de duurzaamheid van de molen.  

Muziek wordt verzorgd door Woodys kwintet. Aansluitend staat er een hapje en een drankje voor u klaar.

Opgeven kan uiterlijk 6 september 2022 via Fleijting@borsele.nl o.v.v. aanmelding openingsavond. Meer informatie vindt u in de uitnodiging hieronder.

Er zijn verschillende monumenteigenaren die dit jaar meedoen. Hieronder staat per dorp aangegeven welke monumenten u wanneer kunt bezoeken.

Monumentaal Baarland

Fundamenten kasteel Hellenburg (rijksmonument)

In de stormvloed van 1477 is het kasteel verwoest, maar niet meer hersteld. De kasteelfundering is in 1958 ontgraven. In 1977 zijn de fundamenten opgemetseld met teruggevonden stenen.

Adres:

Hellenburgstraat ter hoogte van nummer 25, Baarland

Openingstijden: 

Za. hele dag geopend

Zo. 11 september hele dag geopend
(Altijd vrij te bezoeken)

Sint Maartenskerk

De kerk was oorspronkelijk een drieschepige hallenkerk. Vermoedelijk is in de machtsstrijd tussen Vlaanderen en Holland de eerste kerk ,met het hele dorp, in 1295 door toedoen van het Vlaams leger in vlammen opgegaan.

De heren van Renesse hebben ervoor gezorgd dat de kerk rond 1300 herbouwd werd.

Door blikseminslag verging een groot deel van de kerk. De toren stamt nog uit de 14e eeuw en is in 2016 gerestaureerd.

Het orgel uit 1760 is ook een Rijksmonument. Bij de sloop van de oude Hervormde Kerk in 1776 verdween ook het doopvont om te worden gebruikt als drinkbak voor het vee.

In 2004 is het oude doopvont in de kerk teruggeplaatst.

Adres:

Slotstraat 3, Baarland

Openingstijden:

Za. 10 september van 10:00 tot 17:00 uur

Activiteiten:

’s Ochtends en ’s middags wordt er op het orgel gespeeld. Ook de toren is geopend voor publiek.

Monumentaal Borssele

Korenmolen ‘De Hoop en Verwachting’ (rijksmonument)

In 1714 is de standaardmolen van Borssele (bouwjaar ca. 1618) omgewaaid. Bij de bouw van de nieuwe korenmolen in 1714 zijn oude houten balken (steekbanden) van de oude molen hergebruikt. Zeer oude loden, met koper afgewerkte, lichtgewichten om de stenen te kunnen lichten worden tentoongesteld.

De molen is een duurzaam instrument door de windenergie. Ook op het gebied van circulaire economie scoort deze molen goed: er zijn voor de opbouw van deze molen oude onderdelen hergebruikt van een molen van voor 1714.

Adres:

Kaaiweg 18, Borssele

Openingstijden:

Za. 13:00-17:00

Zo. 13:00-17:00

Activiteit:

Het draaien van de molen en het malen van tarwe bij goed weer.

Kasteelterrein ‘Berg van Troye’ (rijksmonument)

De vliedberg is van oorsprong een woonterp, die al dateert van de 11e, begin 12e eeuw. De berg (‘motte’) is in latere eeuwen verhoogd en versterkt tot een mottekasteel met een ringmuur, een donjon en een uitkijktoren. Samen met de lager gelegen voorburcht vormde het de versterkte woonstede van de Heren van Borssele. In en om de berg zijn door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog meerdere bunkers gebouwd, welke nog aanwezig en zichtbaar zijn. Naast de berg bevindt zich een Ankerplaats van Zeeuwse Ankers (zitbank met geluidsinstallatie) waar bezoekers zich kunnen laten informeren over de geschiedenis van Borssele.

Adres:

Troyeweg Borssele

Openingstijden:

Za. hele dag geopend

Zo. hele dag geopend
(Altijd vrij te bezoeken)

Monumentaal Driewegen

Protestantse kerk Driewegen (rijksmonument)

In hoofdzaak uit 1678, uit- en inwendig gewijzigd in 1914. Een statige voorgevel met natuurstenen beeldhouwwerk. Gebeeldhouwde preekstoel uit 1679. Toegang tot het kerkterrein geflankeerd door bakstenen pijlers met schilddragende leeuwen, wapens van Driewegen en Coudorpe.  In 2018 is vanuit de Brim-subsidie de kerk plaatselijk geschilderd: buitenwerk en binnenwerk van de grote kozijnen in de kerkzaal, de entreedeuren en het houtwerk van de consistorie. De nokelementen (hardsteen) zijn opnieuw vastgelegd.

Er zijn steeds kerkdiensten gehouden en de gemeente heeft tot op de dag van vandaag een eigen parttime predikant in dienst. Deze kleine geloofsgemeenschap houdt voor de (PKN) protestanten uit de dorpen Driewegen, Ellewoutsdijk en Ovezande, en ook voor andere belangstellenden, de kerk open. Iedere zondag is er een kerkdienst om 10.00 uur. Een keer per maand is er kerkcafé: een koffie-uurtje voor ieder die tijd en zin heeft. Met Pasen en Kerst proberen ze iets extra’s te organiseren, zoals een lichtjestoer.

Adres:

Van Tilburghstraat 27, Driewegen

Openingstijden:

Za. 13:00-17:00

Zo. 10:00 – 11:00 (kerkdienst) en 13:00-16:00

Activiteit: 

bezichtiging kerk

Monumentaal Ellewoutsdijk

Fort Ellewoutsdijk (rijksmonument)

Fort Ellewoutsdijk is gebouwd tussen 1835 en 1839, na de Belgische afscheiding van Nederland. Samen met de kanonnen op de vesting van Terneuzen verdedigde Fort Ellewoutsdijk de Westerschelde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog viel het fort in handen van de Duitsers, die de vesting uitbreidden met bunkers. De Duitsers gebruikten het fort toen als gevangenis. Na de oorlog werden NSB’ers hier gevangen gezet. Later gebruikte Defensie het fort als opslagplaats. Sinds 1981 beheert Natuurmonumenten Fort Ellewoutsdijk en zijn verschillende kazematten toegankelijk voor het publiek.

Adres:

Fortweg 2, Ellewoutsdijk

Openingstijden: 

Za. 13:00-17:00

Zo. 13:00-17:00

Activiteit:

Bezichtiging

Monumentaal Heinkenszand

Korenmolen ‘De Vijf Gebroeders’ (rijksmonument)

In 1849 brandde de korenmolen van Jan Raas af als gevolg van blikseminslag. Vanwege de slepende zaak rondom het mogen herbouwen van de molen kon molenaar Raas pas in 1851, zij het aan de andere kant van de huidige Stationsweg, deze hoge ronde stenen bovenkuier met stelling bouwen.

De molen is sinds 2002 eigendom van de Stichting ‘De Vijf Gebroeders’. Tijdens de restauratie in 2007 brak de oorspronkelijke as van de wieken. Deze ligt nu naast de molen tentoongesteld. In 2016 is het ontvangstgebouw ‘De Meuleschure’ in gebruik genomen. Door de aanleg van een fiets-en wandelroute op de oude spoorbaan is de molen beter zichtbaar geworden. De molen is op alle zaterdagmiddagen open voor publiek. Er wordt nog met regelmaat graan gemalen.

Adres:

Slaakweg 1, Heinkenszand

Openingstijden:

Za. 11:00-17:00

Zo. gesloten

Activiteit: 

Bezichtiging molen, rondleiding, demonstraties touwslaan met de oude touwbaan uit Heinkenszand.

De molen is een duurzaam werktuig, hij draait uitsluitend op windkracht.

PKN kerk Dorpskerk

Kerk gebouwd in 1844 als zogenaamde Waterstaatskerk met preekstoel (1660), koperen kronen (1728) en orgelkast (1778). Neem een kijkje bij de paalgraven van Johanne van Dishoek en Isaac Hurgronje van beeldhouwer Johannes Camhout en het grafmonument van Corneille de Perponcher-Sedlnitzky.

Adres:

Dorpsstraat 71, Heinkenszand

Openingstijden: 

Za. 10.00-17.00

Zo. 13.00-17.00

Monumentaal Hoedekenskerke

PKN Hervormde kerk ‘De Ark’ (rijksmonument)

Deze 15e-eeuwse kerk bestaat uit het veelhoekig gesloten koorgedeelte van een middeleeuwse kerk, waarvan schip en toren verloren zijn gegaan. Uit de15e eeuw resteren de latere dakruiter en westmuur. In de kerk zijn te bezichtigen: het houten tongewelf met beschilderde ribben, preekstoel gedeeltelijk 1e helft 17e eeuw, doophek, goed leesbaar gegraveerde zerken. Eén klaviers mechanisch pijporgel gebouwd rond 1900. Het mechanisch smeedijzeren torenuurwerk is uit 17e eeuw.

Adres:

Kerkstraat 32, Hoedekenskerke

Openingstijden:

Za. 11:00-16:00

Zo. 13:00-16:00

Activiteit:

Bezichtiging kerk en oorlogsmonument naast kerk.

Molen ‘De Koutermolen’ (rijksmonument)

De korenmolen bestaat uit een ronde stenen bovenkruier. Deze grondzeiler is gebouwd in 1874. Sinds 2007 is stichting ‘De Koutermolen’ eigenaar. In 2018/ 2019 is de molen met overheidssubsidies en sponsoring door bedrijven, donateurs en crowdfunding gerestaureerd.

Dit is de plek waar eeuwenlang de molenaar zijn zware werk verrichtte. Maar ook met veel genoegen het spel van de wind en de mechaniek van de molen gebruikte om het koren te malen tot meel. Tevreden voelde hij de kwaliteit van het meel dat via de meelpijp in de zak stroomde. Nog steeds kunt u, door de inzet van de vrijwillig molenaars, getuige zijn van dit oude ambacht. Iets van die oude spanning voor wind, techniek en product is er steeds gebleven. Ook nu ervaart u het plezier van de vrijwilligers om dit alles te laten zien. Voor bezoekers is het ook steeds weer genieten, om te ontdekken hoe ingenieus en toch ook eenvoudig de molentechniek de windkracht omzet tot maalinrichting. Een oude techniek om te onderhouden en te koesteren.

Adres:

Molenstraat 46, Hoedekenskerke

Openingstijden:

Za. 10:00-16:00

Zo. gesloten

Activiteit:

bezichtiging

Sectorlicht (gemeentelijk monument)

Op verzoek van België, om de Westerschelde te verlichten voor de scheepvaart, is bij akkoord van 1892 in Hoedekenskerke hier voor het eerst een oeverlicht geplaatst.

Dit is in 1921 vervangen door het huidige in metselwerk opgetrokken sectorlicht. Het licht werkte op gas. Met de opkomst van elektriciteit is dit vervangen.

Afgezien van wit schilderwerk nog in originele staat, met oorlogsschade in het metselwerk. Het sectorlicht is nog steeds functioneel.

Op de kop van het dijklichaam is een bunker aanwezig.

Adres:

Nieuweveerweg 4, Hoedekenskerke

Openingstijden:

Za. hele dag

Zo. hele dag

(van buitenaf te bezichtigen)

Spoorbaan Stoomtrein Goes -  Borsele (rijksmonument)

Spoorbaan van cultuurhistorische en ensemblewaarden en van waarde vanwege herkenbaarheid en zeldzaamheid. Spoorbaan van de remise in Goes via 's-Gravenpolder, Langeweegje, Hoedekenskerke en Baarland tot aan de oostzijde van de Stationsstraat bij station Oudelande. Het spoor bestond oorspronkelijk uit NP-30 rails van 15 meter lengte (Krupp 1880) op houten bielzen, maar is sindsdien wegens onderhoud meermaals vernieuwd.

De spoorbaan volgt een bochtig tracé en loopt grotendeels door een gaaf landschap, afwisselend door gebieden met een open of half-open karakter (weilanden) en gebieden met een gesloten karakter (boomgaarden, heggenlandschap en andere opgaande begroeiing). Bij station ’s-Gravenpolder, ’s-Heer Abtskerke, Hoedekenskerke en Oudelande ligt een dubbel spoor.

Wanneer u met de stoomtrein over de tramlijn (geopend in 1927) van Goes naar Hoedekenskerke rijdt, passeert u  een aantal spoorwoningen. Rond 1925 zijn er elf identieke woningen met kaartjesverkoop gebouwd in opdracht van de Spoorwegmaatschappij. De roodbruin gemetselde woning met houten beschot in de topgevels hebben een rechthoekige plattegrond. De woningen zijn één bouwlaag hoog met grote kapverdieping onder het met rode holle pannen gedekte zadeldak. De meeste spoorwoningen hebben nog de originele deur- en raamvormen. Bij de spoorwoningen zijn identieke goederen loodsen gebouwd.

Adres:

Veerweg 14, Hoedekenskerke

Openingstijden:

Za. hele dag

Zo. hele dag

Activiteiten:

Seinhuis en  waterkraan van buitenaf te bezichtigen

Het spoor is bij de overgangen van het tracé zichtbaar, mogelijkheid tot meereizen met de stoomtrein van de SGB Hoedekenskerke- Goes (tarieven en dienstregeling zie website www.destoomtrein.nl)

Het is niet de bedoeling dat u langs het spoort gaat lopen! Dit levert gevaarlijke situaties op.

Monumentaal Kwadendamme

Bonifaciuskerk , Johan Frisostraat 5

Bezichtiging kerk, rondleidingen langs de gebrandschilderde
ramen. Om 15.00 uur overhandiging van het eerste exemplaar
van de ‘Zeêuwse Raemkalender’ aan de burgemeester van
Borsele.

Zaterdag van 14 :00 tot 17:00
Zondag Gesloten

Monumentaal Lewedorp

Burgemeester Lewebank (gemeentelijk monument)

Bank van Limburgse metselsteen. Afdekking en zitting zijn vervaardigd van Beiers graniet. In de rugleuning een gedenkplaat met de wapens van Burgemeester Lewe en ‘s-Heer Arendskerke.

Omdat burgemeester Jhr. U.E. Lewe van Nijenstein de ontwikkeling van Lewedorp sterk gestimuleerd heeft, is de bank hem aangeboden bij zijn 40-jarig ambtsjubileum (1932). De bank moest toen nog gebouwd worden. Ontwerp door F.G.C. Rothuizen, directeur van gemeentewerken van Goes. De bank is onthuld door Jacs. van Hekke, namens de drie feestcommissies van ‘s-Heer Arendskerke, ‘s-Heer Hendrikskinderen en Nieuwdorp.

Adres:

Burg. Lewestraat/Postweg

Openingstijden:

Za. hele dag

Zo. hele dag

Activiteit:

Bezichtiging

Monumentaal Nisse

Korenmolen 'De Poel' te Nisse

Deze Zeeuwse achtkantige molen dateert van 1752 en is daarmee op de één na oudste nog werkende en tevens kleinste molen in Borsele. Alhoewel de molen altijd op het grondgebied van ’s-Heer Abtskerke heeft gestaan, is het in de volksmond ‘de molen van Nisse’.

Mogelijk is dit te verklaren uit het feit dat de ambachtsheer Verschoor van Nisse in 1843 bepaalde dat de molen ‘om niet’ voor zijn huisgezin en diens opvolgers moest malen en meel leveren. Deze bepaling werd in latere akten herhaald.

Adres:

Gerbenesseweg 21, Nisse

Openingstijden:

Za. 10 september van 12:00 tot 16:00 uur geopend.

Monumentaal Oudelande

PKN Hervormde kerk ‘Sint Eligius’

Deze gotische kruiskerk bestaat uit een eenbeukig 15e eeuws schip en zuiderdwarsarm uit omstreeks 1500. Het koor en de noorderdwarsarm zijn gesloopt in 1769. De toren, daterend uit circa 1400, is voorzien van steunberen die met veel versnijdingen opgaan tot aan de klokkenverdieping. In 2016 is de toren gerestaureerd.

Adres:

Burgemeester van Lierestraat 5, Oudelande

Openingstijden:

Za. 11.00-17.00

Zo. Gesloten
 

Monumentaal Ovezande

RK kerk O.L.V. Hemelvaart (gemeentelijk monument)

De neogotische katholieke kerk, gebouwd in 1859, is in 1906-1907 vergroot. De open houten toren is met leien gedekt. Bijzonder zijn het fraaie retabel (schilder- of beeldhouwwerk dat bedoeld is om op een altaar te plaatsen), de beelden en de mooie kruisweg. In 2017 is de voorgevel gerestaureerd.

Duurzaamheid duurt het langst; dat geldt zeker voor de katholieke kerk in Ovezande. De kerk wordt al 163 jaar gebruikt voor de eredienst en voor allerlei andere activiteiten die worden georganiseerd. Zo heeft de ruim 150 jaar oude pastorie naast de kerk een mooie herbestemming als Theehuis De Pastorie gekregen. Het theehuis wordt gerund door Zeeuwse Gronden met dagbesteding.
Hergebruikt is ook de bruine beuk die aangetast door de tonderzwam gekapt moest worden. In de kerktuin prijkt nu een bijna 3 meter hoog Mariabeeld, gemaakt door kettingzaagkunstenaar Peter Verlaan. Nathan Schenk zorgde ervoor dat Maria uit de Beuk droog staat onder haar prachtige prieeltje.

Adres:

Hoofdstraat 60, Ovezande

Openingstijden:

Za. 13:00-17:00

Zo. gesloten

Activiteiten:

Bezichtiging kerk, rond kerk en pastorie zijn activiteiten en acties voor het goede doel. Waarschijnlijk is ook het Theehuis De Pastorie geopend voor koffie/thee met wat lekkers of een lunch.

Voormalig NH kerk ‘Wit Arjaentje’ (rijksmonument)

Expositie ‘gemengde gevoelens’ door Tineke van de Ven en Barbara van Dijk. Een expositie geheel geinspireerd door de kerk en het gebruik van de kerk.

Voorheen de Nedederlands Hervormde kerk Sint-Petrus-en-Pauluskerk ofwel de Dorpskerk - tegenwoordig ‘Wit Arjaentje’. De kerk is in oorsprong een 15e-eeuws gotisch bouwwerk. In de 19e eeuw is de kerk gewijzigd.

De huidige vorm bestaat uit een eenbeukig rechtgesloten schip. Boven het moderne plafond zijn de spanten van het oude tongewelf nog aanwezig. De consistorie is in de 21e eeuw uitgebreid. Eenvoudige preekstoel van midden 18e eeuw en een koperen lezenaar. Een klaviersorgel in 1983 gemaakt door firma van Dam.

Eén van de in 1887 aangetroffen 15e-eeuwse muurschildering van de Heilige Adrianus is in 1958 verplaatst naar de zuidwand van de toren. De toren is in 2016 gerestaureerd.

Adres:

Kerkplein 8, Ovezande

Openingstijden:

Za. gesloten

Zo. 12:00-17:00

Monumentaal ‘s-Gravenpolder

Molen ‘De Korenhalm’ (rijksmonument)

De molen is fraai gesitueerd aan de zuidkant van het dorp. De molen is een hoge ronde stenen bovenkruier met stelling. Gebouwd in 1876 en in 2011-2012 gerestaureerd.

Adres:

Korenhalmdijk 11, ‘s-Gravenpolder

Openingstijden:

Za. 9:00-16:30

Zo. Gesloten

Activiteiten:

Bezichtiging molen

Monumentaal ’s-Heer Abtskerke

Protestantse kerk ‘Johannes de Doper’ (rijksmonument)

Dit gotische bouwwerk bestaat uit een eenbeukig 15e-eeuws schip, met een koor uit iets latere tijd en twee lage dwarsarmen uit de 16e eeuw. Interieur: preekstoel en klankbord, snij- en paneelwerk, eerste helft 17e eeuw. De zeskantige kuip rust op een achtkantige stenen voet, wellicht oud doopvont. Eenklaviers orgel in 1872 gemaakt door de Societe Anonyme des Grandes Orques te Brussel. Kloeke toren uit omstreeks 1400. Forse steunberen, sober versierd met spaarvelden. Benedenruimte met op koppen rustend gewelf.

Adres:

Kerkring 2, ‘s- Heer Abtskerke

Openingstijden:

Za. 13:00-17:00

Zo. 13:00-17:00

Historische wandeling Hoeve van der Meulen | Het Zeeuwse Landschap

Het Zeeuwse Landschap organiseert een excursie in en rondom Hoeve van der Meulen. U mag een kijkje nemen in het woonhuis en maakt een wandeling over de omliggende landerijen. Zie voor meer info de website van Het Zeeuwse Landschap.

Adres:

Zuidweg 30, ’s-Heer Abtskerke

Start wandeling:

10:00 uur